خیانت در امانت

یکی از جرایم مهمی که هم در آیات و روایات متعدد بر مذموم بودن آن تاکید شده و هم در قوانین

تعزیراتی برای آن مجازات ‌های خاصی در نظر گرفته شده است،جرم خیانت در امانت است.

خیانت به معنای پیمان‌ شکنی، نقض عهد، بی ‌وفایی و رعایت نکردن امانت داری است

و جرم خیانت در امانت در واقع جرمی است كه مقدمهٔ‌ تحقق آن، سپردن مال از سوی مالک قانونی

به شخصی ديگر است.به طور مثال كتابی كه از دوستی‌ به امانت گرفته می‌شود، وسيله‌ای كه

جهت انجام تعميرات منزل از همسايه ديوار به ديوار خود قرض می‌گيريم يا وسيلهٔ‌ كار كه از طرف

كارفرما برای انجام وظايف معمول مربوط به شغل، به كارگر سپرده می‌‌شود، همه و همه از مصاديق

مال امانی هستند.

امانت در اصطلاح، عبارت از مالی است که به وسیلهٔ یکی از عقود امانی یا به حکم قانون، نزد

شخصی به امانت گذاشته شده باشد.

خیانت در امانت در قانون مجازات اسلامی جرم بوده و برای مرتکبان آن مجازات تعیین شده و

خسارت زیان‌دیده نیز باید جبران شود.

جرم خیانت در امانت در قانون تعریف نشده است اما حقوقدانان با توجه به مصادیق مذکور در مواد

۶۷۳ و ۶۷۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ خیانت در امانت را به عمل

عمدی و بر خلاف امانت امین، به ضرر صاحب مال تعریف کرده‌اند.

ماده 673 – هر کس از سفید مهر یا سفید امضایی که به او سپرده شده است یا به هر طریق به

دست آورده سوء استفاده نماید به یک تا سه سال حبس محکوم خواهد شد.

ماده 674 – هرگاه اموال مَنقول یا غیر مَنقول یا نوشته هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن

به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اُجرت یابی اُجرت به کسی داده شده و بنا

بر این بوده است که اشیاء مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد وشخصی که آن اشیاء نزد

او بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از

شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.

 

 

عناصر تشکیل دهنده جرم خیانت در امانت:

 

1- عنصر قانونی جرم:

در ماده ۶۷۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی ذکر شده و برای مرتکبین آن نیز مجازات حبس در

نظر گرفته شده است.

2- عنصر مادی جرم:

عبارت است از استعمال، تصاحب، اتلاف یا مفقود کردن مال مورد امانت که می‌تواند به شکل فعل

یا ترک فعل باشد، اما عمدتاً به صورت فعل است که در ماده ۶۷۴ بخش تعزیرات قانون مجازات

اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ آمده است.

الف- استعمال:

به معنای استفاده کردن از مال مورد امانت است، برای مثال شخصی خودروی خود را به

دوستش امانت می‌دهد تا در پارکینگ منزل خود از آن نگهداری کند، اما دوست وی از آن خودرو برای

مسافرکشی استفاده می‌کند.

 

ب- تصاحب:

یعنی شخص امینی به جای انجام وظیفه‌اش، مال دیگری را از آن خود بداند و با آن طوری رفتار کند

که دیگران گمان کنند او مالک مال است.

 

ج- اتلاف:

اتلاف نیز تلف یا نابود کردن مال مورد امانت و یکی دیگر از گونه‌های خیانت در امانت است.

 

ه- مفقود کردن:

امین بدون این که مال مورد امانت را تلف کند، موجب شود که دستیابی آن برای مالک غیر ممکن

شود و به زبان ساده یعنی آن مال امانی را مفقود کند.

3- عنصر معنوی جرم:

عبارت از سوءنیت عام و سوءنیت خاص است. سوءنیت عام به معنای انجام عمدی عمل تصاحب،

استعمال، تلف یا مفقود کردن مال موضوع امانت و سوءنیت خاص به معنای قصد و اراده ورود ضرر به

غیر است.

بر این اساس، تعدی یا تفریط در مال امانی همراه با سوءنیت،موجب مسئولیت کیفری است.

قانون گذار در ماده ۶۷۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، برای جلوگیری از فرار خائنان از

مسئولیت، به بهانهٔ اینکه عقدی بین آنان و مالک یا متصرف مال منعقد نشده یا اینکه آن عقد، باطل

بوده، جرم خیانت در امانت را از محدودهٔ عقود خارج کرده و سپرده شدن مال برای «هر کار با اجرت یا

بی‌اجرت» را مبنای تحقق جرم خیانت در امانت دانسته است.

 

 

 

مرتبط ها :
• جعل و سوء استفاده از سفید امضاء و مهر
• چگونگی شکایت از جرم خیانت در امانت